Դավիթ Գյուլնազարյան

1.Թվարկի’ր պատմության հերոսներին եւ բնութագրի’ր։

Ուիլյամ Սարոյան
Միսս Շենսթոուն
Միստր Մոնսոն
Քեռի Ալեքսանդր
Միսս Սլայֆո

2.Պատմվածքից առանձնացրո՛ւ քեզ համար ամենից տպավորիչ հատվածը և հիմնավորի՛ր։

Միստր Մոնսունը բազմիցս ելույթներ ունեցավ համադպրոցական ժողովներում՝ խոսելով պատշաճ շարժուձևերի և ընդհանրապես կարգ ու կանոնի մասին, բայց նրա խորհուրդներն այդպես էլ մնում էին օդում կախված։ Մի ամիս հետո նա նույնպես հեռացավ դպրոցից, և նրան փոխարինեց մի մարդ, որը որպես կապիտան իր քաջագործություններով մեծ հռչակ էր վայելել Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին։ Ոմանք հույս ունեին, թե այս մարդը պետք է կարողանար շատ կարճ ժամանակամիջոցում վերականգնել հին դպրոցը։ Սկզբում նա գործի դրեց բիրտ ուժի մեթոդը՝անձամբ օրական ծեծելով ավելի քան երեսուն տղաների, հետո փորձեց համոզման մեթոդը՝ դպրոցի հրապարակում բարեկամաբար զրուցելով ու քայլելով ամենավատ տղաների հետ, և նման շատ այլ բաներ։ Բայց այդ մեթոդներից ոչ մեկն իրեն չարդարացրեց, և առաջին կիսամյակից հետո նա նույնպես լքեց մեղ և գնաց աշխատելու գյուղական մի փոքր դպրոցում, որն ուներ ընդամենը քառասուն, թե հիսուն սովորող։

3. Նմա՞ն ես պատմվածքի գլխավոր հերոսին։

ոչ բացարձակ նման չեմ լինի

1.Թվարկի’ր պատմության հերոսներին եւ բնութագրի’ր։

Ուիլյամ Սարոյան
Միսս Շենսթոուն
Միստր Մոնսոն
Քեռի Ալեքսանդր
Միսս Սլայֆո

2.Պատմվածքից առանձնացրո՛ւ քեզ համար ամենից տպավորիչ հատվածը և հիմնավորի՛ր։

Միստր Մոնսունը բազմիցս ելույթներ ունեցավ համադպրոցական ժողովներում՝ խոսելով պատշաճ շարժուձևերի և ընդհանրապես կարգ ու կանոնի մասին, բայց նրա խորհուրդներն այդպես էլ մնում էին օդում կախված։ Մի ամիս հետո նա նույնպես հեռացավ դպրոցից, և նրան փոխարինեց մի մարդ, որը որպես կապիտան իր քաջագործություններով մեծ հռչակ էր վայելել Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին։ Ոմանք հույս ունեին, թե այս մարդը պետք է կարողանար շատ կարճ ժամանակամիջոցում վերականգնել հին դպրոցը։ Սկզբում նա գործի դրեց բիրտ ուժի մեթոդը՝անձամբ օրական ծեծելով ավելի քան երեսուն տղաների, հետո փորձեց համոզման մեթոդը՝ դպրոցի հրապարակում բարեկամաբար զրուցելով ու քայլելով ամենավատ տղաների հետ, և նման շատ այլ բաներ։ Բայց այդ մեթոդներից ոչ մեկն իրեն չարդարացրեց, և առաջին կիսամյակից հետո նա նույնպես լքեց մեղ և գնաց աշխատելու գյուղական մի փոքր դպրոցում, որն ուներ ընդամենը քառասուն, թե հիսուն սովորող։

3. Նմա՞ն ես պատմվածքի գլխավոր հերոսին։

ոչ բացարձակ նման չեմ լինի

1ՙՓակագծում տրված գոյականները գրի´ր եզակի կամ հոգնակի ձևով (պահանջվող ձևն ինչպե՞ս գտար):

Տղան համարձակ առաջ եկավ: Օրերն ամառանոցում արագ ու հետաքրքիր են անցնում: Ծովափի ժայռերին թառել են սպիտակ թռչուններ: Ոստիկաններն այդ տանը մի իսկական գա­զանանոց հայտնաբերեցին: Մարդիկ կարող են հիսուն ձևով «այո» ասել, բայց այդ բառի գրության միայն մեկ ձև կա: Այդ լճի ջուրը երբեք չի սառչում: Մաքուր անձրևից դեռ թաց փողոցը դատարկ էր: Հավանաբար մարդիկ քնած էին:

2. Փակագծում տրված բայերր գրի՛ր եզակի կամ հոգնակի ձևով:

Փղի համար կնճիթը  շատ կարևոր Է: Նա դրանով է ուտում ու խմում: Ձագը մոր ետևից  վազում է կնճիթով նրա պոչը բռնած: Փիղ ծնողները կնճիթով  «ապտակում» են  չարաճճի ձագուկին, որր սովորաբար  փпքր  ավտոբուսի չափ է լինում:

Երբ փիղն ընկնում է փոսը կամ խճճվում թակարդում, մյուս փղերը մեկնում են կնճիթներն ու նրան օգնում  են: Փիղն առանց կնճիթի չի կարող ապրել, բայց աֆրիկական սավաննաներում հանդիպել են կնճիթից զրկված փղեր: Նշանակում է՝ ընկերներն  են կերակրել: Փղերն իրենց վիրավոր կամ հիվանդ ընկերոջը  չեն լքում:

Վաղուց ի վեր Հնդկաստանում փիղն ու մարդը բարեկամություն  են անում: Խելացի ու հասկացող կենդանիները ոչ միայն ծանր աշխատանք  են անում ու  կատարում մարդկանց հանձնարարությունները, այլև որպես հոգատար դայակներ խնամում են երեխաներին: Պապը, հայրն ու թոռը կարող են նույն փղի «սաները» լինել, չէ՞ որ փղերը երկար են ապրում՝ յոթանասունից ութսուն տարի:

3. Տրված հետևություններից ո՞րն Է (որո՞նք են) տեքստին համապատասխանում: Ընտրությունդ պատճաոաբանի´ր:

Մի տղա սենյակում թռչկոտում Էր: Ծունկը սեղանին դիպավ  ու ցավեց: Տղան բարկացած ճչաց,

— Զզվելի´ սեղան:

Նույն օրը տղայի հայրը նրան խոստացել Էր հետաքրքիր նկարներով ամսագիր բերել, բայց մոռացել Էր: Ու տղան լաց եղավ: Հայրը բարկացած գոռաց.

— Զզվելի´ տղա:

Ոչ մեկը չնկատեց, թե սեղանն ինչքա՜ն գոհ Էր:

Հետևություն՝

1.    Երբ անմեղ մարդուն մեղադրում, նեղացնում են, այդ մեղադրանքն ինչ-որ ձևով վերադառնում Է մեղադրողին:

2.    Ամեն մարդ պիտի իր պարտականությունները կատա­րի՝ առանց ուրիշներին նեղացնելու:

3.    Մարդու բախտը որ չի բերում, բոլորը նրան նեղացնում են ու հետն Էլ հենց նրան են մեղադրում, եթե ինչ-որ բան այնպես չի լինում:

4.    Եթե մարդ ինչ-որ մեկի հանդեպ իրեն մեղավոր Է զգում, նրա համար այդ մեկի արցունքները հանդուրժելը ավելի դժվար Է:

5.    Մարդը մարդու հետ երբեմն իրի նման Է վարվում:

6.    Մարդը իրերի հետ էլ պիտի զգույշ վարվի: Գուցե նրանք էլ են ցավ զգում անարդար վերաբերմունքից:

7.    Կամակորությունը մարդու ամենավատ գծերից Է: Դրան դիմանալը շատ դժվար է:

4. Փակագծերում տրված բայերր գրի´ր պահանջված ձևով:

Ծարավ ագռավը թռավ կճուճի մոտ ջուր խմելու: Կտուցը ջրին որ չհասավ, փորձեց կճուճը թեքել: Բայց կճուճն ամուր կանգնել էր տեղում, ու ագռավը թեքել չկարողացավ: Նա մի քիչ մտածելց ու մանր քարեր լցրեց կճուճի մեջ: Ջուրը բարձրացավ, հասավ կճուճի բերանին: Ու ագռավը հագեցրեց ծարավը:

Առաջադրանքներ:
1. Տեքստի մեջ ընդգծիր ուղղական հոլովով դրված գոյականները:
Սևանը հայկական բնաշխարհի գլխավոր մարգարիտն է և ժողովրդի ազգային հպարտությունը: Սևանա լիճը ամենամեծ քաղցրահամ լիճն է ԱՊՀ երկրների տարածքում: Գեղեցիկ լիճը շրջապատված է լեռնաշղթաներով և խիտ լեռնային անտառներով, ինչը ստեղծում է անհավատալի գեղատեսիլ տեսարան: Դեպի լիճ հոսում են 28 գետեր, իսկ դուրս է գալիս միայն մեկը՝ Հրազդան գետը:
Սևանի տեսքը հմայիչ է, երբ հեռվից նկատում ես՝ ինչպես է այն տարրալուծվում երկնքի կապույտի հետ և ավելի ու ավելի է մեծանում, երբ մոտենում ես։ Իսկական անակնկալ հյուրերի համար, նույնիսկ եթե նրանք շատ էին լսել Սևանի մասին և գիտեն, թե այն ինչպիսին կլինի՝ սխալվում են: Լճի ափը աննկարագրելի գեղատեսիլ է: Դուք կարող եք հիանալ դրանով չիչխանի և սոճու խիտ անտառներից, տեսնել՝ ինչպես են ամպերը դանդաղ և հպարտորեն ընկնում Հայկական լեռնաշխարհից ՝ ծածկելով լճի արծաթե հայելին: Եվ եթե դուք ամառային պարզ մի օր այցելեցիք Սևան, ապա կտեսնեք, թե ինչպես է լիճը արևի շողերի ներքո ստանում երկնքի հետ համահունչ վառ կապույտը: Սևանի ջուրը փոխում է իր գույնը քամելեոնի պես: Հանգիստ օրերին լիճը պարզ փիրուզագույն է, ամպամած օրերին` խիստ մոխրագույն: Գիշերները ջուրը արծաթագույն է դառնում՝ լիալուսնի լույսի ներքո:

2. Հոլովվել բանաստեղծ, փողոց, նավ, ծերունի բառերը:

Բանաստեղծ, բանաստեղծի, բանաստեղծը, բանաստեղծից, բանաստեղծով, բանաստեղծի մեջ:
փողոց, փողոցից, փողոցը, փողոցի, փողոցով, փողոցում, փողոցի մեջ:
նավ, նավից, նավը, նավի, նավով, նավում, նավի մեջ:
ծերունի, ծերունու, ծերունին, ծերունով, ծերունու մեջ:

Արտաքին հոլովում
1. Բառաշարքում ընդգծիր ի հոլովման պատականող 6 բառ:
Երեկո, մորաքույր, ամառ, մեղու, տղա, մարդ, վարձ, ձու, ընկեր, ուսուցիչ:
2. Բառաշարքում ընդգծիր ու հոլովման պատկանող 6 բառ:
Կսկիծ, ամուսին, տատ, ուռենի, ականջօղ, տղամարդ, թագուհի, պապ, ոսկի, քեռի:
3.Բառաշարքում ընդգծիր վա հոլովման պատկանող 6 բառ:
Ուրբաթ, տարի, ժամ, գագաթ, գիշեր, րոպե, ամիս, դար, օր, ցերեկ:
4.Բառաշարքում ընդգծիր ան հոլովման պատկանող 6 բառ:
Ընդմիջում, ձնաբուք, սառցալեռ, հուշասյուն, ամառ, բեռ, ազգանուն, նուռ, տեսանկյուն, գարուն:
5.Բառաշարքում ընդգծիր ոջ հոլովման պատկանող 6 բառ:
Բաժնետեր, տերտեր, տիկին, որդի, հարսնաքույր, լապտեր, դասընկեր, դուստր, տեր, կին:

Ներքին հոլովում
1.Բառաշարքում ընդգծիր ա հոլովման պատկանող 6 բառ:
Եռանկյուն, շարժում, ձյուն, թոնրատուն, ձուկ, շուն, թերություն, կորյուն, արյուն, հանգիստ:
2.Բառաշարքում ընդգծիր ո հոլովման պատկանող 6 բառ:
Բուժքույր, հայր, տիրամայր, խաղընկեր, մորեղբայր, վանահայր, քույր, եղբայր, սկեսրայր, նախահայր:

Թե ինչպես է քաղաքի ձեռնածուն հիմարեցնում թագավորին, որին թվում էր իրենից խորամանկ մարդ չկա աշխարհում, և ոչ մեկը չի կարող իրեն խաբել»

Թագավորի խորհրդատուն գալիս է նրա մոտ, ասում. — Թագավորն ապրած կենա, մեր քաղաքում մի խաբեբա է հայտնվել, որը բլբլացնելով ազնիվ մարդկանցից փող է կորզում։

— Ո՞նց թե,— զարմացած հարցնում է թագավորը։

— Մենք էլ դրանից գլուխ չենք հանում։ Այդ մարդը աչքերը խորհրդավոր հառում է վրադ ու բլբլացնում։ Հետո, մինչև գլխի ես ընկնում, տեսնում ես քսակդ առել, չքացել է։ Մի անգամ նույնիսկ քաղաքի ամենախորամանկ մարդուն քթից բռնած ման ածեց։

— Խելքին մոտ բաներ չես խոսում,— ասում է թագավորը։

— էն Աստված, ճիշտ եմ ասում։

— Դե լավ, գնա էդ մարդուն բեր, տեսնենք ինձ ոնց է խաբում։ Եթե նրան չհաջողվի այդ բանն անել, զգուշացնում եմ՝ գլուխդ ուսերիդ չի մնա։

Եվ խորհրդատուն գնում է բլբլացոդ խաբեբայի մոտ ու ասում.

— Մեր թագավորը քեզ իր պալատն է կանչում, որ իրեն խաբես։ Լավ կլինի, ինչքան հունար ունես բանեցնես։

— Ե՞ս… Խաբե՞մ թագավորին… Չէ, Աստված ինձ թույլ չի տա որ էդ բանն անեմ։

— Եթե քեզ չհաջողվի մեր թագավորին խաբել, երկուսիս էլ կգլխատեն,— բացատրում է խորհրդատուն։

— Դե լավ, ինչ արած, որ ասում ես, ասում ես…— համաձայնում է խաբեբան։

Եվ խորհրդատուն նրան տանում է թագավորի մոտ։

Թագավորն ասում է.

— Ինձ ասել են, որ դու խաբել ես մեր քաղաքի ամենախելացի մարդկանց ու նրանցից փող կորզել։ Ես շատ եմ հպարտանում իմ խելքով և ուզում եմ ինձ էլ խաբես։ Հապա, փորձիր։

— Թագավորն ապրած կենա, խաբելը կխաբեմ, բայց վախենամ չկարողանամ, որովհետև բոլոր գործիքներս գրավ են դրված։ Իսկ առանց գործիքների… նույնիսկ ամենամիամիտ գյուղացուն չեմ կարող խաբել։

— Որ այդպես է, գնա գործիքներդ բեր,— հրամայում է թագավորը։

— Բայց ես փող չունեմ,— ասում է խաբեբան։

— Իսկ ինչքա՞ն է պետք, որ գործիքներդ ետ բերես։

— Երկու հարյուր ոսկի,— ասում է խաբեբան։

— Խորհրդական,— հրամայում է թագավորը,— այդ երիտասարդին երկու հարյուր ոսկի տուր, թող գնա իր գործիքները բերի, տեսնենք ո՞նց է ինձ խաբում։

Եվ խորհրդականը խաբեբային երկու հարյուր ոսկի է տալիս։ Վերջինս իրեն յուրահատուկ ծեսերով գլուխ է տալիս ու դուրս գնում՝ խոստանալով երկու ժամից հետո վերադառնալ։ Իսկ թագավորը հարմարավետ տեղավորվելով գահին սպասում է։ Շատ ժամանակ անց խորհրդատուն վախվորած ժպտում է.

— Ինչո՞ւ ես ժպտում,— հարցնում է թագավորը։

— Թագավորն ապրած կենա, եթե որոշել եք այդ խաբեբային սպասել… Ոնց ասեմ՝ մինչև ձեր երեխաներն էլ լույս աշխարհ գան, նրանց թոռներն ու ծոռներն էլ, այդ խաբեբան չի վերադառնա։ Չէ՞ որ նա արդեն խաբել է Ձեզ, ով աշխարհի ամենաիմաստուն արքա։

Այդ խաբեբայի գործիքը հենց նրա բլբլացող լեզուն է։

Առաջադրանքներ

1. Բնագրից օգտվելով բնութագրի՛ր առակի գլխավոր հերոսին:
Առակի գլխավոր հերոսը՝ խաբեբան, խորամանկ, լեզվաբաց և չափազանց հնարամիտ մարդ է։ Նա բլբլանելով և խոսքի միջոցով կարողանում է նույնիսկ ամենախելացի մարդկանց գլխի շուրջ պտտեցնել։ Թեև սկզբում հարգալից և վախվորած է ներկայանում, ապա արագ կողմնորոշվում է իրավիճակում ու թագավորից գումար կորզում՝ ձևացնելով, թե առանց իր «գործիքների» չի կարող խաբել։ Նրա հիմնական «գործիքը» հենց լեզուն է՝ խոսելու, համոզելու, խաբելու հմտությունը։ Նա այնքան վարպետ է իր գործում, որ կարողանում է խաբել նույնիսկ այն թագավորին, ով իրեն աշխարհում ամենախելամիտն էր համարում։

2. Առակի իմաստն արտահայտող առած-ասացվածքներ գտի՛ր և տեղադրի՛ր բլոգումդ:

«Լեզուն ոսկի է, բայց երբեմն մտրակի տեղն է ծառայում»

«Չափից դուրս խորամանկն ինքն է խաբվում»

«Լեզվով է ձուկը ջրից հանում»

«Չկա այն դուռը, որ լեզուն չբացի»

Սովորական կոտորակների հիմնականն հատկությունը այն է, որ միևնույն կոտորակը կարող է ներկայացվել տարբեր գրառումներով։

Տասնորդական կոտորակը կարգային միավորով բազմապատկելու համար պետք է ստորակետը դեպի աջ տեղափոխել այնքան թվանշանով, քանի զրո որ կա կարգային միավորում։ Եթե տասնորդական կոտորակում ստորակետից աջ գտնվող թվանշանների քանակը կարգային միավորի զրոների քանակից փոքր է, ապա տասնորդական կոտորակին նախապես պետք է աջից կցագրել պակասող քանակով զրոներ։

Տասնորդական կոտորակը կարգային միավորի բաժանելու համար պետք է ստորակետը դեպի ձախ տեղափոխել այնքան թվանշանով, քանի զրո որ կա կարգային միավորում։ Եթե ստորակետից ձախ գտնվող թվանշանների քանակը փոքր է կարգային միավորի զրոների քանակից կամ հավասար է նրան, ապա անհրաժեշտ է տասնորդական կոտորակին նախապես ձախից կցագրել պակասող քանակով զրոներ։

Եթե տասնորդական կոտորակի վերջում կցագրենք հինգ զրո, կոտորակի մեծությունը չի փոխվի։ Տասը զրո կցագրելու դեպքում նույնպես չի փոխվի։

Ոչ, չի փոխվի։

ա) 65,103 • 10 = 65103/1000 • 10 = 65103 • 10/1000 = 651030/1000 = 651,030
բ) 0,329 • 1000 = 329/1000 • 1000 = 329• 1000/1000 = 329000/1000 = 329
գ) 7,393 • 10000 = 7393/1000 • 10000 = 7393 • 10000/1000 = 73930000/1000 = 73930
դ) 0,999 • 100 = 999/1000 • 100 = 999 • 100/1000 = 99900/1000 = 99,900
ե) -59,32 • 10= -5932/100 • 10=-5932 • 10/100 = 59320/100 = -593,2
զ) -0,00018 • 100= -18/100000 •100 = -18 • 100/100000 = -1800/100000 = -0,018

ա)75,30=75,3 (ճիշտ է)
բ)1,64=1,6400 (ճիշտ է)
գ)96=96,0 (ճիշտ է)
դ)10,08=10,8 (սխալ է)
ե)40,3=40,300 (ճիշտ է)
զ)17=170 (սխալ է)

ա) 35,707 : 10 = 35707/1000 : 10 = 35707/1000 • 10 = 35707/10000 = 3,5707
բ) 0,98 : 100 = 98/100 : 100 = 98/100 • 100 = 98/10000 = 0,098
գ) 1,765 : 1000 = 1765/1000 : 1000 = 1765/1000 • 1000 = 1765/1000000 = 00,1765
դ) 2:10=0,2
ե) 673,1 : 1000 = 6731/10 : 1000 = 6731/10 • 1000 = 6731/10000 = 0,6731
զ) 829 : 100 = 8,29
է) -300 : 10000 = -0,03
ը) -0,06 : 10 = -0,06 : 10 = -6/100 : 10 = -6/100 • 10 = -6/1000 = -0,006
թ) 12,25 : 100 = 1225/100 : 100= 1225/100 • 100 = 1225/10000 = 0,1225

ա) 14,32 • x = 143,2
x = 143,2 : 14,32
x = 1432/10 : 1432/100
x = 1432/10 • 100/1432 = 143200/14320 = 14320/1432 = 10

բ) 0,4 • x = 40
x = 40 : 4/10
x = 40 • 10/4
x = 400/4 = 100

գ) 503 = 50,3 • x
x = 503 : 503/10
x = 5030/503 = 10

դ) 2,7 = 270 : x
270 : x = 2,7
x = 27/10 • 270
x = 7290/10 = 729

ե) 80,45 : x = 8,045
x = 8045/1000 • 8045/100
x = 10

զ) 11,03 = 110,3 : x
110,3 : x = 11,03
x = 1103/100 • 1103/10
x = 10

ա) 81,2 • 100 = 8120
բ) 0,1 • 100 = 10 
գ) 0,002 • 100 = 0,2
դ) 125,1 • 100 = 12510
ե) 6,29 • 100 = 629

ա) 36,62 ։ 100 = 0,3662
բ) 81,543 : 100 =0,81543
գ) 1,7 : 100 = 0,017
դ) 22,44 : 100 = 0,2244
ե) 0,003 : 100 = 0,00003

Հավասար կլինի 0-ի։

1000-ը։

8,5 • 10 = 85000

72,5 : 10 = 7,25